cnc مخفف كلمه Computer Numerical Control مي باشد. كه بيان كننده كنترل عددي توسط كامپيوتر مي باشد.
در اين روش از كامپيوتر براي كنترل دستگاه ها جهت انجام عمليات هاي مختلف نظير برش ، تراش ، حك و … استفاده مي شود. به‌وسیلهٔ سی‌ان‌سی می‌توان به سرعت قطعاتی با اندازه‌های دقیق از فلز یا چوب درست کرد. شکل این قطعات از پیش توسط یک برنامه که در سیستم کم (CAM) یا توسط استفاده کننده به صورت دستی (Manual) تولید شده مشخص می‌گردد.
معمولاً برای این منظور غالباً از استاندارد (EIA-274-D (ISO6983 استفاده می‌شود که کد جی (G-Codes) هم نامیده می‌شود، در این استاندارد فایلها حرکت ابزارها و عملکرد ترتیبی دستگاه را مشخص می‌کنند. در استانداردهای جدیدتر دستگاه‌های سی ان سی ISO 10303 و ISO 14649 فایل ورودی عملیات لازم برای تولید قطعه کار را تعریف می‌کنند و هر دستگاه با توجه به ابزارها و قابلیت‌های خود، مسیر حرکت را تولید می‌کند. حرکات ماشین سی‌ان‌سی، برخلاف ماشین‌های دستی، توسط برنامه کنترل می‌شود. این برنامه اغلب به زبان کد جی نوشته می‌شود. مثلا با دریافت دستور G1 X100 Y100، ابزار روی یک خط مستقیم به مختصات (100,100) حرکت می‌کند. این حرکت با دقت زیاد و بدون نیاز به اندازه‌گیری توسط اپراتور انجام می‌شود. به همین دلیل ماشین‌های سی‌ان‌سی، سرعت و دقت ماشین‌کاری را به مراتب افزایش می‌دهند. روش سی‌ان‌سی در دهه ۵۰ میلادی پدید آمد و ادامه‌دهنده روش دستگاه‌های ان‌سی (کنترل رقمی) بود. از ان‌سی در جنگ جهانی دوم برای تولید جنگ‌افزار و پیچ‌ها استفاده زیادی می‌شد. نمونه ای از کد راهبری ماشین ها به شرح زیر است دستگاه‌های که با کنترل CNC کار می‌کنند عبارتند از : تراش فرز سنتر اره برش و حک لیزر در دو دهه گذشته، افراد بسیاری، در توسعه سیستم های متن باز برای کنترل ماشین ابزارها تلاش کردند و این به عنوان راه حلی شناخته شده برای کنترل ماشین ابزارها در آمده است. توسعه بر پایه تکنولوژی و ساخت بر پایه جمع آوری قطعات در کنار یکدیگر، به منظور تحقق خواسته های مداوم برای ماشین ابزارهایی با عملکرد و انعطاف پذیری بالا، کیفیت محصول و کاهش هزینه ها. بر پایه تعریف IEEE”یک سیستم باز توانایی را فراهم می کند که برنامه های کاربردی در تمامی سیستم عامل ها به درستی اجرا شود” این به معنای انعطاف بسیار معماری کنترلر باز(OAC) هم در سخت افزار و هم در نرم افزار در تمامی سطوح کنترل می باشد.
اولین راه حل OAC توسط موسسه بین الملی استاندارد و فناوری ایالات متحده پیشنهاد گردید. این پروژه در طول زمان توسعه یافت و هم اینک تمرکز آن بر روی توسعه معماری کنترل بازی به نام کنترل کننده حرکت پیشرفته(EMC) می باشد. پس از این اولین ابتکار، پروژه های مشابهی در اروپا، امریکا و ژاپن آغاز گردید که مهمترین آنها عبارتند از: OSACA : معماری سیستم باز برای کنترل سیستم های اتوماسیون OMAC : معماری باز ماژول های کنترلی OSEC : محیط های سیستم باز برای کنترلر : گروه توسعه باز ژاپن این پروژه ها آغاز گردیده و با حمایت سازندگان مختلف ماشین ابزار، فروشندگان سیستم های کنترلی و نرم افزاری، جمع کنندگان سیستم، کاربران و مجامع دانشگاهی به کار خود ادامه می دهند. علاوه بر موارد فوق، دانشگاه های دیگری فعالیت تحقیقاتی روی سخت افزار و نرم افزار و معماری سیستم های CNC انجام می دهند که نتایج کارهای آنها منجر به سیستم عامل های بلادرنگ باز(ORTS) گردیده است و یا سیستم عامل های نرم CNC بر پایه اصول OSACA. بهرحال با تمامی این تلاشها هنوز تعریفی جهانی برای معماری CNC های باز وجود ندارد. دستگاه هاي cnc انواع مختلفي با کاربردهای مختلف دارند. اين نوع دستگاه ها باتوجه به روش و ابزاري كه طرح مورد نظر را بر روي مواد و قطعات انجام مي دهند به ليزري، پنوماتيك، مگنتيك، پلاسما و هواگاز، واترجت و فرز (مته) تقسيم بندي مي گردند كه هركدام براي موارد خاصي توسعه داده شده اند. دستگاه فرز که از پرکاربردترین دستگاه در دنیای امروز می باشد که خود به انواع متنوعی تقسیم می گردد. دستگاه هاي فرز با استفاده از مته هاي مخصوص كار خود را پبش مي برد و ظرافت ليزر را ندارد. دستگاه های برش پلاسما، هواگاز و واترجت که برای برش فلزات استفاده که شود که تفاوت آنها در ظرافت و دقت برش آنها است. دستگاه هاي پلاسما و هواگاز براي برش آهن و فولاد و … كاربرد دارند. دستگاه هاي واترجت برش و حك با استفاده از آب وظيفه خود را انجام ميدهد.
اين دستگاه ها فشار آب را آنقدر بالا مي برند و از يك مسير بسيار نازك عبور مي دهند تا اينكه آب مي تواند فولاد، سنگ و … را برش دهد. اين دستگاه ها داراي دقت بالايي هستند و بيشتر براي كار رو ي موادي مناسب هستند كه ليزر و پلاسما يا عمق مورد نظر را نتميتوانند برش دهند و يا اينكه جنس مواد بگئنه اي است كه ليزر و شعله به آن آسي مي رساند مانند شيشه. دستگاه هاي ليزر براي كار روي طيف گسترده اي از غيرفلزات و فلزات ساخته شده اند. اين دستگاه ها براي پياده سازي طرح مورد نظر از ليزر استفاده مي نمايند و بالطبع از سرعت و دقت و ظرافت بالايي برخوردارند. به عنوان مثال براي كار روي: چوب پارچه و چرم فلكسي حك روي سنگ و … سي ان سي پنوماتيك مناسب حكاكي باركد، سريال، لوگو ، پلاك و … بر روي قطعات فلزي و غيرفلزات سخت مي باشد. روش كار اين دستگاه به صورت وارد كردن ضربه از طريق يك قلم بر روي قطعه است. قيمت اين دستگاه ها نسبت به ليزر ارزان مي باشد